بوستان

اول توضیح بدهم اینکه می‌نویسم کشت در گلدان به این معنی نیست که گیاه متفاوتی تولید خواهد شد. هیچ فرقی بین کشت در باغچه یا باغ یا گلدان نیست! تنها فرق در این است که وقتی شما گلدان را برای کشت در نظر گرفتید باید بدانید که گیاه نیاز به توجه بیشتری دارد تا باغچه. یا اینکه شما در گلدان می‌کارید زیرا در جایی که شما زندگی می‌کنید طول فصل بهار و تابستان به اندازه‌ای نیست که شما بتوانید یک گیاه کامل تولید کنید و ثمر آنرا بدست بیاورید قبل از اینکه زمستان جان گیاه را بگیرد. در نتیجه مجبورید گیاه را در منزل یا گلخانه در دمای مناسب پیش کشت کنید.

۱. انتخاب بذر یا نمونه گوجه فرنگی
همانگونه که در تصویر می‌بینید من از یک نوع گوجه فرنگی گیلاسی استفاده کرده‌ام. راستش را بخواهید این در حقیقت یک گوجه فرنگی گیلاسی به معنی شناخته شده آن نیست! تنها اندازه آن کوچک است و کمی هم مزه گوجه گیلاسی می‌دهد. در ضمن گوجه هزار و یک نوع دارد که بررسی انواع آن در این مقوله نمی‌گنجد. تنها دلیل اینکه من از این نوع بخصوص استفاده کردم این است که این یک نوع گوجه بوته‌ای است و نه از نوع گوجه‌های گلخانه‌ای که این روزها بطور گسترده از طرف همه تولید کنندگان عمده استفاده می‌شود. این نوع همان گونه که در عکس‌ها می بینید قد کوتاهی دارد و بسیار پر تولید است. سر تا پای بوته پر می‌شود از گوجه فرهنگی های کوچک و خوشمزه.

تازه جالب است بدانید که همه این بوته‌ها که در عکس می‌بینید از یک گیاه مادر که پارسال داشتم قلمه گرفته شده. سال گذشته بر حسب اتفاق یک گوجه خوب و پر ثمر کشت کردم وقتی نتیجه کار را دیدم تصمیم گرفتم از آن یکی دو تا قلمه بگیرم برای امسال. همین شد که این گوجه فرنگی اولی که می‌بینید قلمه گرفته از گوجه پارسال است. در حقیقت این یکی نزدیک به یک سال سن دارد. پارسال در اواخر فصل پائیز قبل از مردن بوته مادر دو قلمه از آن گرفتم که این یکی، یکی از آن دو است.

2. پیش کشت
معمولا برای کشت گوجه فرنگی از بذر استفاده می‌کنند و در دنیا مدرن کشت و صنعت حتی بوته‌ها را با ماشین‌های مدرن پیوند می‌زنند تا بتوانند با ترکیب دو نوع گیاه بوته‌هایی مقاوم تر و با تولید بیشتر و کیفیت بهتر بدست بیاورند. ولی در دنیا کوچک ما علاقمندان به گل و گیاه روشهای معمولی اکتفا می‌کند.
از همین جهت اگر گیاه خوبی در دسترس دارید حتما از آن قلمه بگیرد وگرنه با کشت بذر در گلدانهای کوچک پس از اینکه گیاه به اندازه‌ای رسید که بتوانید تشخیص دهید کدام گیاه بهتر است بهترین را انتخاب و استفاده کنید. معمولا وقتی شما 10 دانه بذر را کشت می‌کنید درصدی از آن چندان سالم و خوش ریخت و قیافه و قوی نمی‌شود. در نتیجه بهتر آن است که اگر نیاز به پنج بوته دارید حداقل 10 تا 15 بذر کشت کنید. خصوصا اگر بذرتان کهنه باشد و درصد نتیجه کم.

3. محل و روش نگهداری
گوجه فرنگی گیاهی است سخت جان تنها چیزی که می‌تواند جان آنرا بگیرد کم آبی است. من هنوز ندیده‌ام یک بار حتی یکی از گوجه فرنگی های من به دلیل دیگری بمیرد. پس اگر گوجه فرنگی کشت می‌کنید حتما آبرسانی به آنرا در درجه اول اهمیت قرار بدهید. معمولا اگر بتوانید آبیاری را قطره‌ایمنظور از آبیاری قطره‌ای یک سیستم پیچیده و گران نیست. شما حتی می‌توانید با سوراخ کردن سر یک بطری و وارونه آویزان کردن آن بالای گیاه آب آنرا قطره ای تامین کنید. انجام بدهید بهتر است. هم گیاه می‌داند چقدر آب در روز دریافت می‌کند و هم شما زیاد نیاز به مراقبت کردن ندارید. خصوصا وقتی در گلدان کشت می‌کنید بسته به مکانی که زندگی می‌کنید باید مقدار آب مورد نیاز را در نظر بگیرید. امسال در نروژ گرمای بی سابقه‌ای داشتیم به همین دلیل من تقریبا هر روز و تقریبا دو بار در روز به این گلدان‌های گوجه فرنگی آب داده‌ام.
گوجه فرنگی از گرمای زیاد بدش نمی‌اید البته در صورتی که آب کافی به آن بدهید. اگر مکانی دارید که از نور کافی خورشید برخوردار است این بهترین انتخاب است.
نکته دیگر اینکه هر از چندی باید به آن کود بدهید. حتی اگر در مرحله کشت در گلدان به گِل گلدان کود هم افزوده باشید باز پس از مدتی گیاه نیاز به کود دارد. کود را باید بسته به نوع کودی که استفاده می‌کنید مقدار مورد نیاز را پیدا کنید. بهتر آن است که توضیحات روی بسته کود را بخوانید و بر طبق دستور داده شده از کود استفاده کنید.

* بادمجان ارمنی: ارمنی بودن بادمجان از گفته‌های ویکی پدیا است من بی گناهم!

ساده ترین و اولین و طبیعی ترین نوع تولید یک گیاه جدید استفاده از بذر گیاه است. این روش اما قدیمی ترین و غیر حرفه‌ای ترین نوع باز تکثر گیاهان است. اول به این دلیل که برای رساندن گل و گیاه از یک بذر کوچک به یک گیاه بالغ و قابل استفاده زمان زیادی لازم است دوم اینکه عموما گیاه فرزند با گیاه مادر تفاوتهای زیادی دارد و عموما از کیفیت بدتری برخوردار است مگر اینکه بذر را از طرق پیشرفته اصلاح نژادی بدست آورده باشند. یا اینکه دسترسی به روشهای دیگر ممکن نباشد.

در عوض بجای تنها کاشت بذر گیاه می‌توان به روش‌های گوناگون دیگر سریع تر به یک گیاه بالغ رسید. همچنین بعضی گیاهان اصلا بذری تولید نمی‌کنند تا بتوان از آن برای بازتولید استفاده کرد. بطور مثال ترخون گیاهی است که بذر تولید نمی کند البته منظور ترخون فرانسوی است که طعم و بوی متبوع دارد و همان گونه ای است که در ایران هم استفاده می شود. یک گونه دیگر ترخون گونه روسی آن است که می توان با کشت بذر آنرا باز تولید کرد. این گونه ترخون از کیفیت بسیار پایین برخوردار است و اصلا قابل مقایسه با ترخون گونه فرانسوی آن نیست.
حال نگاهی سطحی به چند روش مختلف باز تولید گیاهان می‌کنیم.
● روش اول و ابتدایی آن همان گونه که پیشتر نوشتم کشت بذر است. با برداشت بذر گیاهان در پائیز می‌توان آنرا در بهار کاشت و گیاهی تازه تولید کرد.

● روش دوم تکثیر گیاهتصویر روبرو یک گونه قلمه زدن است ، قلمه زدن گیاهان است. نه همه گیاهان قابل قلمه زدن هستند نه حتی نتیجه خوبی بدست خواهد آمد ولی اغلب گیاهان را می توان با این روش باز تکثیر کرد. قلمه زدن به این صورت است که در آخر فصل (ماه های پائیز) شاخه‌ای از گیاه را که قابلیت قلمه زدن را دارا باشد می‌برند و آنرا با کاشتن در خاک یا آب گیاه تازه‌ای تولید می‌کنند. تصویر روبرو یک نمونه قلمه زدن است

● روش سوم تولید گیاه تقسیم ریشه است. بعضی گیاهان به راحتی قابل باز تکثیر با روش های اول و دوم نیستند. در نتیجه باید از روش تقسیم ریشه استفاده کرد. بطور مثال ترخون فرانسوی گیاهی است که بذر نمی‌دهد و قلمه زدن آن هم بسیار مشکل به ثمر می‌رسد، در صورتی که با تقسیم ریشه آن می‌توان در بهار به سادگی یک گیاه جدید تولید کرد.

● روش چهارم که شباهت زیادی به قلمه زدن دارد خواباندن گیاه است. خواباندن گیاه به این شکل است که شاخه‌ای از گیاه را بدون برید از گیاه مادر در خاک می خوابانند و با ریخت خاک روی بخشی از شاخه، آنرا در خاک نگه می‌دارند تا بعد از مدتی که بخش در خاک تولید ریشه کند و سپس با بریدن شاخه در خاک خوابانده را از گیاه مادر جدا خواهند کرد. انواع مختلفی از این روش به تازگی مد شده که بسیار نتیجه خوبی می‌دهد.

این روش‌ها که گفته شد برای بازتولید یک گیاه جدید است در صورتی که گاهی اوقات برای بهبود و اصلاح نژاد بعضی گیاهان گونه‌های مختلف را با هم ترکیب می‌کنند.
به این روش پیوند گویندتصویر روبرو یک نوع انگور سیا است که بر روی یک درخت انگور پایه پیوند زده شده است. پیوند زدن بخشی است که باید به آن جداگانه پرداخت زیرا این روش بسیار مهم برای اصلاح نژآد گیاهان است و روشهای مختلف و پیچیده‌ای برای رسیدن به یک گیاه جدید مورد استفاده قرار می‌گیرد.