بوستان

اول توضیح بدهم اینکه می‌نویسم کشت در گلدان به این معنی نیست که گیاه متفاوتی تولید خواهد شد. هیچ فرقی بین کشت در باغچه یا باغ یا گلدان نیست! تنها فرق در این است که وقتی شما گلدان را برای کشت در نظر گرفتید باید بدانید که گیاه نیاز به توجه بیشتری دارد تا باغچه. یا اینکه شما در گلدان می‌کارید زیرا در جایی که شما زندگی می‌کنید طول فصل بهار و تابستان به اندازه‌ای نیست که شما بتوانید یک گیاه کامل تولید کنید و ثمر آنرا بدست بیاورید قبل از اینکه زمستان جان گیاه را بگیرد. در نتیجه مجبورید گیاه را در منزل یا گلخانه در دمای مناسب پیش کشت کنید.

۱. انتخاب بذر یا نمونه گوجه فرنگی
همانگونه که در تصویر می‌بینید من از یک نوع گوجه فرنگی گیلاسی استفاده کرده‌ام. راستش را بخواهید این در حقیقت یک گوجه فرنگی گیلاسی به معنی شناخته شده آن نیست! تنها اندازه آن کوچک است و کمی هم مزه گوجه گیلاسی می‌دهد. در ضمن گوجه هزار و یک نوع دارد که بررسی انواع آن در این مقوله نمی‌گنجد. تنها دلیل اینکه من از این نوع بخصوص استفاده کردم این است که این یک نوع گوجه بوته‌ای است و نه از نوع گوجه‌های گلخانه‌ای که این روزها بطور گسترده از طرف همه تولید کنندگان عمده استفاده می‌شود. این نوع همان گونه که در عکس‌ها می بینید قد کوتاهی دارد و بسیار پر تولید است. سر تا پای بوته پر می‌شود از گوجه فرهنگی های کوچک و خوشمزه.

تازه جالب است بدانید که همه این بوته‌ها که در عکس می‌بینید از یک گیاه مادر که پارسال داشتم قلمه گرفته شده. سال گذشته بر حسب اتفاق یک گوجه خوب و پر ثمر کشت کردم وقتی نتیجه کار را دیدم تصمیم گرفتم از آن یکی دو تا قلمه بگیرم برای امسال. همین شد که این گوجه فرنگی اولی که می‌بینید قلمه گرفته از گوجه پارسال است. در حقیقت این یکی نزدیک به یک سال سن دارد. پارسال در اواخر فصل پائیز قبل از مردن بوته مادر دو قلمه از آن گرفتم که این یکی، یکی از آن دو است.

2. پیش کشت
معمولا برای کشت گوجه فرنگی از بذر استفاده می‌کنند و در دنیا مدرن کشت و صنعت حتی بوته‌ها را با ماشین‌های مدرن پیوند می‌زنند تا بتوانند با ترکیب دو نوع گیاه بوته‌هایی مقاوم تر و با تولید بیشتر و کیفیت بهتر بدست بیاورند. ولی در دنیا کوچک ما علاقمندان به گل و گیاه روشهای معمولی اکتفا می‌کند.
از همین جهت اگر گیاه خوبی در دسترس دارید حتما از آن قلمه بگیرد وگرنه با کشت بذر در گلدانهای کوچک پس از اینکه گیاه به اندازه‌ای رسید که بتوانید تشخیص دهید کدام گیاه بهتر است بهترین را انتخاب و استفاده کنید. معمولا وقتی شما 10 دانه بذر را کشت می‌کنید درصدی از آن چندان سالم و خوش ریخت و قیافه و قوی نمی‌شود. در نتیجه بهتر آن است که اگر نیاز به پنج بوته دارید حداقل 10 تا 15 بذر کشت کنید. خصوصا اگر بذرتان کهنه باشد و درصد نتیجه کم.

3. محل و روش نگهداری
گوجه فرنگی گیاهی است سخت جان تنها چیزی که می‌تواند جان آنرا بگیرد کم آبی است. من هنوز ندیده‌ام یک بار حتی یکی از گوجه فرنگی های من به دلیل دیگری بمیرد. پس اگر گوجه فرنگی کشت می‌کنید حتما آبرسانی به آنرا در درجه اول اهمیت قرار بدهید. معمولا اگر بتوانید آبیاری را قطره‌ایمنظور از آبیاری قطره‌ای یک سیستم پیچیده و گران نیست. شما حتی می‌توانید با سوراخ کردن سر یک بطری و وارونه آویزان کردن آن بالای گیاه آب آنرا قطره ای تامین کنید. انجام بدهید بهتر است. هم گیاه می‌داند چقدر آب در روز دریافت می‌کند و هم شما زیاد نیاز به مراقبت کردن ندارید. خصوصا وقتی در گلدان کشت می‌کنید بسته به مکانی که زندگی می‌کنید باید مقدار آب مورد نیاز را در نظر بگیرید. امسال در نروژ گرمای بی سابقه‌ای داشتیم به همین دلیل من تقریبا هر روز و تقریبا دو بار در روز به این گلدان‌های گوجه فرنگی آب داده‌ام.
گوجه فرنگی از گرمای زیاد بدش نمی‌اید البته در صورتی که آب کافی به آن بدهید. اگر مکانی دارید که از نور کافی خورشید برخوردار است این بهترین انتخاب است.
نکته دیگر اینکه هر از چندی باید به آن کود بدهید. حتی اگر در مرحله کشت در گلدان به گِل گلدان کود هم افزوده باشید باز پس از مدتی گیاه نیاز به کود دارد. کود را باید بسته به نوع کودی که استفاده می‌کنید مقدار مورد نیاز را پیدا کنید. بهتر آن است که توضیحات روی بسته کود را بخوانید و بر طبق دستور داده شده از کود استفاده کنید.

* بادمجان ارمنی: ارمنی بودن بادمجان از گفته‌های ویکی پدیا است من بی گناهم!

وقتی می‌گویم کدو منظورمان نمونه‌های گوناگون آن است. از کدو تنبل بگیر تا کدوهای معمولی که همه در طول زندگی نمونه های گوناگونی از آنرا دیده‌اند.

کشت کدو واقعا ساده ترین نوع از سبزیجات است که به راحتی می‌توانید در منزل انجام دهید. سال‌های اولی که آمده بودم نروژ کدو در نروژ نبود. واقعا شگفت انگیز است آن سالها ۳۸ سال پیش اینجا خیلی محصولات کشاورزی یا یافت نمی‌شد، یا بسیار کم بود و با کیفیت پایین. اولین بهار که اینجا بودم تصمیم گرفتم خودم کدو و بادمجان بکارم. از مادرم در ایران خواستم برایم چند نمونه بذر کدو و بادمجان بفرستند. همان تابستان اول دست به کار شدم. با اینکه هیچ آگاهی از کشاورزی نداشتم، سال اول نتیجه بسیار خوبی از محصول کدو بدست آوردم، ولی بادمجان به سادگی کدو نبود و هنوز هم که هنوز است قادر نبوده‌ام یک بار یک محصول درست و حسابی از بادمجان بدست بیاورم. اکثرا پس از چندین هفته بوته بادمجان زرد می‌شود و می‌میرد .
برای کشت کدو دو نکته را باید حتما در نظر بگیرید.
اول اینکه کدو آب زیاد می‌خواهد.
دوم برای تولید خوب باید حتما خاک آن بسیار غنی باشد.

انتخاب بذر

کدو انواع مختلف دارد حتی در نمونه‌های یک سان هم نوع‌های مختلفی هست که این گوناگونی می‌تواند انتخاب بذر را مشکل کند. من معمولا دو گونه مختلف کشت می‌کنم. یک گونه گرد به شکل توپ و دیگری همان کدوی معمولی. البته اینکه می‌گویم معمولی منظور همان‌ها هستند که دراز و باریک هستند. وگرنه در همین نمونه هم گونه‌های مختلفی هست. مثلا آن یکی که در تصویر می‌بینید رنگ سبز روشن دارد و یکی دیگر رنگ سبز تیره و آن یکی که رنگ سبز پلنگی است.

پیش کشت

بذر کدو را نیم ساعت در آب خیس کنید. پس از آن آب آنرا دور بریزید. تخمه‌های کدو را روی یک پارچه نخی سفید بگذارید و با نیمه دیگر پارچه آنها را بپوشانید. پارچه را خیس کنید و در یک ظرف پلاستیک در دار نگهداری کنید. هر روز آنرا سر بزنید. هنگامی که ریشه گیاه از درون تخمک‌ها سر بیرون آوردند. آنها را یکی یکی به گلدان درون خاک منتقل کنید. برای این کار سوراخی با انگشت خود در خاک ایجاد کنید، سپس دانه را به شکلی که ریشه بطرف پایید باشد در خاک قرار دهید. روی آنرا با خاک بپوشانید و آب بدهید. روی گلدانها را با پلاستیک بپوشانید تا رطوبت درون خاک بماند. سعی کنید در روزهای اول خاک زیاد خشک نشود نه زیاد خیس باشد. همینکه رطوبت کافی در خاک باشد کفایت می‌کند.

من همیشه بوته‌ها را پس از اینکه دو تا سه هفته شدند به باغچه منتقل می‌کنم. بوته کدو در این مرحله معمولا چهار پنج برگ کوچک دارد. بیرون در باغچه مستقیما توی حجم زیادی از پوسال (کمپوست) می‌کارم. سطح زمین را قبل از کشت با ۲۰-۳۰ لیتر کمپوست می‌پوشانم، بوته را از داخل گلدان در می‌آورم، وسط کمپوست می‌گذارم و با مقدار دیگری کمپوست دور آنرا می‌پوشانم به شکلی که بوته داخل تپه‌ای از کمپوست قرار بگیرد و از سطح زمین ۱۰-۲۰ سانتیمتر بالاتر باشد. سپس اطراف آنرا بر روی سطح زمین تقریبا یک متر مربع را با پلاستیک سیاه رنگ می‌پوشانم. دلیل این کار این است که هم از رشد بی رویه علف هرز جلوگیری کنم و هم گرمای خاک اطراف بوته را افزایش بدهم. این عمل خصوصا در مناطق سرد مثل نروژ کمک می‌کند کدو زودتر ثمر بدهد. کدو نیاز به حرارت بیشتر از ۱۵ درجه برای تولید محصول دارد. چند سالی کدو را مستقیما درون کیسه‌های خاک کشت می‌کردم. این نوع کشت بسیار خوب است به شرطی که یادتان نرود آنرا آب بدهید. اگر بوته درون کیسه باشد آب از جای دیگری به آن نمی‌رسد. در نتیجه در یک روز گرم تابستانی اگر رطوبت داخل کیسه کم شود بوته کدو خواهد مرد. اگر می‌خواهید کدو را در کیسه کشت کنید حتما از آبیاری قطره‌ای استفاده کنید. در غیر این صورت مجبور خواهید شد هر روز به آن سر بزنید و آبیاری کنید.

معمولا پس از دو تا سه هفته که کدوها در باغچه مستقر شدند، شروع به گل کردن می‌کنند. نکته جالبی که در مورد کدو باید بدانید این است که برخلاف باقی سبزیجات گل آن دوپایه است. به این معنی که گل نر و ماده از هم جدا هستند. در نتیجه برای باروری حتما به نیروی کار بیرونی نیاز است. در غیر اینصورت کدوها پس از گل کردن در اندازه‌های ۵ تا۱۰سانتیمتری پژمرده می‌شوند و می‌میرند. معمولا نیاز به گرده‌افشانی مصنوعی نیست. ولی اگر کدو را در گلخانه کشت کردید باید خود آنرا بوسیله یک پر یا چیزی شبیه به آن بارور کنید یا چند ده زنبور عسل استخدام کنید برایتان این کار را انجام بدهند. برای گردافشانی دستی پر مرغی را داخل گل نر روی پرچم گل بکشید سپس آنرا به پرچم‌های گل ماده می‌مالید تا عمل گرده‌افشانی مصنوعی انجام شود.

کدوها پس از گردافشانی معمولا پس از دو سه یا حداکثر یک هفته آماده برداشت خواهند بود. برداشت کدو را می‌توانید در تمام فصل تابستان انجام دهید. سعی کنید کدو ها در اندازه کمتر از ۳۰ سانتیمتر برداشت کنید.
این هم چند تا نمونه غذاهایی که با کدو می تونید تهیه کنید
اســکواش گــراتینه
کوفته کدو هویج
سوپ کدو
کوکو کدو
راتاتوی (Ratatouille)
کدو فنجونی
دلمه کدو ماهی

اول توضیح بدهم پادرون یا پی‌منتوس دو پادرون چیست، زیرا پادرون یک صیفی شناخته شده در ایران نه حتی دیگر نقاط دنیا نیست. پادرون از خانواده فلفل دلمه‌ای و چیلی است. بعضی در ایران نوعی از آنرا فلفل سبز می‌نامند.

حتما می‌پرسید به چه کار آید این پادرون! پادرون را در اسپانیا به عنوان تاپاس سرو می کنند. توضیح و طرز پخت پز آن را در چنچنه بخوانید. آنرا می توان در سالاد هم استفاده کرد.

پادرون گیاهی است یک ساله ولی اگر آنرا در زمستان به داخل منتقل کنید یا گلخانه گرم داشته باشید می‌توانید آنرا سال دوم هم استفاده کنید. من یک زمستان یکی از آنها را داخل منزل نگهداشتم وسال بعد بردم بیرون. گرچه نتیجه عمل اصلا رضایت بخش نبود ولی توانستم آنرا از زمستان گذر بدهم و دوساله‌اش بکنم.

پادرون را از طریق بذر آن کشت می‌کنیم.
خاک مخصوص کشت بذر را در گلدان‌های یکبار مصرف یا گلدانهای کوچک بپاشید. معمولا بستگی به بزرگی یا کوچکی گلدان من بین ۱۰ تا ۱۵ عدد بذر در هر گلدان می‌کارم. سپس در مرحله دوم پس از اینکه بذرها جوانه زدند در دو سه روز اول بوسیله یک خارچین آنها را با احتیاط خارج می‌کنم و در گلدان‌های تکی و بزرگتر می‌کارم. توجه داشته باشد برای اینکه در مرحله دوم جای زیادی نگیرد می‌توانید گلدان مرحله دوم را هم ۸ تا ۱۰ سانتی استفاده کنید. در مرحله سوم آنرا به گلدان بزرگتر منتقل کنید.
در آخرین مرحله اگر در مناطق گرم سیر زندگی می‌کنید، می‌توانید بوته پادرون را در باغچه بکارید و اگر در مناطقی مثل اروپای شمالی زندگی می‌کند بهتر است آنرا در گلدان بکارید و در کنار دیوار نگهداری کنید. دلیل اینکه باید آنرا کنار دیوار نگهداری کرد این است که کنار دیوار همیشه گرم تر از وسط باغچه است. در ضمن کمتر در مسیر باد قرار خواهد گرفت و به همین دلیل مکانی گرم تر خواهد داشت.
پادرون را در خاک غنی و یا خاک با مقدار زیاد پوسال (کمپوست) کشت کنید.
آبیاری پادرون اگر در مناطق گرم زندگی می‌کنید باید آنرا تقریبا روزانه آب داد و اگر در مناطق شمال اروپا زندگی می‌کنید سه روز یک بار کافی است.

برداشت پادرون را می‌توانید در تمام فصل تابستان انجام دهید. سعی کنید اندازه آن بزرگتر از یک انگشت دست نشود در غیر اینصورت می‌تواند تند بشود.
اگر خواستید از آن بذر برای کشت سال بعد تهیه کنید بگذارید یکی دو تا از آنها رشد کامل پیدا کنند و بزرگ شوند هنگامی که رنگ آن قرمز شد، بذر آن تکامل پیدا کرده. پس از چیدن پادرون قرمز آنرا دو قسمت کنید بذرهای آن که شباهت به بذر فلفل دلمه‌ای یا چیلی دارد به راحتی قابل جدا کردن از بدنه آن است.
بذرها را برای نگهداری حتما بگذارید در برابر نور خورشید خشک شوند.

ممکن است عده‌ای بگویند مگر آدم بیکار است که برود باقله کشت کند.
گاهی اوقات بله آدم بیکار است برای سرگرمی این کار را می‌کند! ولی من اولین بار این کار را از روی نیاز کردم. دسترسی نداشتن به باقله باعث شد آنرا خودم کشت کنم.
برای کشت گیاهان روش‌های مختلفی وجود دارد ولی ساده ترین نوع آن با استفاده از بذر انجام می‌شود. خصوصا گیاهانی مثل باقله را من هنوز موفق نشده‌ام از راه دیگری تجربه کنم.

۱. انتخاب بذر
اگر گونه های مختلفی از باقله در اختیار دارید سعی کنید برای بار اول از همه گونه هایی که در اختیار دارید استفاده کنید تا با مقایسه نتیجه آن سال دیگر بتوانید بهترین گونه را استفاده کنید.
من با همین روش گونه‌ای از باقله پیدار کردم که بسیار پربار است. اول اینکه زود تنجه می‌زند. دوم اینکه تعداد دانه‌های درون هر روکش بیشتر از دیگر نمونه‌ها است. سوم اینکه کمتر دیده‌ام که بیماری بخصوصی گریبان این گونه را بگیرد.
۲. پیش کشت
برای کشت باقله بوسیله بذر، بذر باقله را شب قبل در آب سرد خیس کنید. پسین روز آب آنرا دور بریزید. یک پارچه نخی سفید را خیس کنید. بذر‌های باقله را روی نیمه پارچه قرار دهید و با نیمه دیگر پارچه روی باقله را بپوشانید.
بطور کلی بذر گیاهان در مدت زمان مختلفی تنجهتنجه واژه‌ای شیرازی است به معنی روییدن یا جوانه زدن و جوانه است یا جوانه می‌زنند. حتی یک گونه مشخص بذر هم مدت زمان جوانه زدن آن گوناگون است. باقله معمولا بین دو تا یک هفته یا حتی بیشتر زمان می‌برد تا دانه‌های باقله جوانه بزنند. اولین نشانه‌های تنجه زدن ریشه گیاه است که از داخل دانه باقله خودنمایی می‌کند. پس از آن به مرور زمان اولین دو برگ آن هم از داخل پوسته باقله خارج می‌شود. دلیل اینکه من باقله را پیش کشت می‌کنم این است که درصد جوانه زدن و به نتیجه رسیده آن بیشتر می شود. حشرات زیادی در خاک هست که از دانه های گیاهان تغذیه می کنند به همین دلیل درصد به نتیجه رسیدن کشت کمتر می شود در صورتی که آنرا به این روش پیش کشت کنید نتیجه افزایش خواهد یافت.
من معمولا پس از اینکه ریشه باقله از داخل آن خارج شد، باقله را داخل گلدان درون خاک کشت می‌کنم. برای این کار سوراخی با انگشت نشانه خود در خاک ایجاد کنید، سپس دانه را به شکلی که ریشه بطرف پایید باشد در خاک قرار دهید. روی آنرا با خاک بپوشانید و آب بدهید. دقت کنید آب زیاد تر از اندازه ندهید در غیر این صورت ممکن است دانه به علت کمبود اکسیژن بمیرد. روی گلدان را با ورقه پلاستیک بپوشانید تا کمتر رطوبت از دست بدهد. حرارت محیط را حدود ۲۰ درجه نگهدارید تا زودتر به نتیجه برسید. معمولا اکثر گیاهان به ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد حرارت برای تنجه زدن نیاز دارند. از این روز به بعد دقت کنید خاک خشک نشود، ولی همان طور که پیشتر نوشتم سعی کنید خاک زیاد خیس نباشد تا بذر از اکسیژن کافی برخوردار شود.

۳. کاشت دوم
پس از اینکه گیاه باقله ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر قد کشید آنرا از گلدان به باغچه منتقل کنید. دقت کنید دمای شبانه روز نباید زیر ۵ درجه باشد. بیشتر نمونه‌های باقله که من کشت کرده‌ام، اگر دمای بیرون زیر ۵ درجه سانتیگراد برسد بوته‌ها آسیب می‌بینند.
برای کشت باقله در باغچه بهتر است فاصله‌ای بین هر گیاه در نظر بگیرید. این فاصله می‌تواند گوناگون باشد ولی معمولا برای اینکه گیاه از اکسیژن و آب و خاک کافی برخوردار شود، فاصله نباید کمتر از ۳۵ سانتیمتر بین هر گیاه باشد. اگر تعداد کشت باقله شما زیاد است. بهتر است آنها را در رج‌های دوتایی کشت کنید تا برای دسترسی به آنها راهی برای عبور بین آنها باشد. معمولا من بین هر دو رج یک فاصله نیم متری در نظر می‌گیرم تا به راحتی بتوانم بین آنها رد شوم.

۴. نگهداری
گیاه باقله نیاز به آب زیاد دارد دلیل آن هم تعداد زیاد و بزرگی برگ آن است. همچنین خود دانه‌های باقله هم نیاز به آب زیاد دارد در نتیجه اگر در جایی که شما هستید بارندگی کم است. نیاز به آبیاری هفتگی یا حتی بیشتر دارید. نکته دوم اینکه، هنگامی که اولین شاخه باقله به رشد کامل رسید بهتر است سر شاخه را قطع کنید تا از هدر رفتن انرژی گیاه جلوگیری کنید، همچنین از شپش زدن آن جلوگیری کند. هنگامی که شما سرشاخه ها را قطع کردید گیاه تحریک به ایجاد شاخه جدید خواهد شد و در نتیجه شما از گیاه برداشت بیشتری خواهید داشت. برای تشخیص اینکه چه زمان باید سر شاخه را چید، نگاه کنید به شاخه، وقتی دیگر گل یا قنچه‌ای روی آن پیدا نشد، از آن به بالا تر را با قیچی ببرید. بطور معمول یک گونه بخصوص تعداد مشخصی گل روی هر شاخه می‌دهد. در نتیجه پس از اینکه در این کار خبره شدید به سادگی می‌توانید زمان بریدن سرشاخه‌ها را تشخیص بدهید.
۵. برداشت
پس از اینکه گلها به غلاف باقله تبدیل شدند. به مرور زمان اندازه آنها بزرگ و بزرگتر می‌شود و به سادگی قادر خواهید بود دانه های درون غلاف باقله را ببینید. در چیدن باقله عجله نکنید، وقت کافی به آن بدهید تا رشد کافی داشته باش. معمولا یک غلاف که به رشد کامل رسیده باشد برداشت آن بیشتر از ۱۷% خواهد بود. این درصد را می‌توانید با وزن کردن غلاف کامل باقله و سپس وزن کردن باقله تمیز شده بدست بیاورید. به این صورت که وزن باقله تمیز شده را به وزن تمیز نشده آن تقسیم کنید. این عدد بدست می‌آید. من گاهی این ضریب را تا ۲۲ درصد هم بدست آورده‌ام که نتیجه بسیار خوبی است.